بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی کالوس گیاه لیتوسپرمام آفیسینال در مقایسه با گیاه طبیعی

گیاه لیتوسپرمام آفیسینال (lo) یکی از گونه های دارویی تیره گاوزبان است. این گیاه یک ساله بوده و دسترسی به آن محدود می باشد اما خوشبختانه در آب و هوای کوهپایه ای ایران به راحتی رشد و نمو می کند و هنوز در دامنه های البرز یافت می گردد. تحقیقات نشان داده که می توان ازکشت سلول های برگ به کالوس گیاه لیتوسپرمام آفیسینال دست یافت. کشت جامد این کالوس ها ساده و سرعت تکثیر سلول ها قابل قبول می باشد. مهم ترین ویژگی کالوس این است که این توده ی سلولی دارای استعداد لازم برای اندام زایی، جنین زایی، تولید گیاه کامل و همچنین بیوسنتز متابولیت های ثانویه است. با توجه به استعداد بیوسنتزی سلول های کالوس و سهولت تکثیر آنها به ویژه در کشت جامد از یک سو، و روند افزایش به کارگیری عصاره های گیاهی در فرمولاسیون های مختلف آرایشی- بهداشتی، دارویی و مواد غذایی از سوی دیگر، این تحقیق به ارزیابی محتوای ترکیبات پلی فنلی و همچنین قدرت آنتی اکسیدانی کالوس با سرعت رشد بالای لیتوسپرمام آفیسینال در مقایسه با بافت طبیعی ریشه، ساقه و برگ گیاه بومی ایران اختصاص داده شد. این تحقیق از دو جنبه اهمیت دارد. نکته اول اینکه در این تحقیق از کالوس های واکشت شده بر روی محیط رشد جامد استفاده شده است. به عبارت دیگر، کالوس ها تحت هیچ تیمار مضاعفی جهت افزایش میزان یک ماده فنلی و یا پلی فنلی خاص در آنها قرار نگرفته اند. ثانیا این کالوس ها عمر بیش از 6 سال داشتند که به ثبات بالایی از لحاظ تکثیر و سرعت رشد در واکشت های متعدد رسیده بودند. در این تحقیق محتوای پلی فنلی تام عصاره متانولی و بافر استاتی سلول های کالوس های چند ساله این گیاه واکشت شده در محیط کشت ls با استفاده از روش فولین- سیوکالتو و همچنین خواص آنتی اکسیدانی آن با به کار گیری سه روش dpph، frap و abts بررسی شد. به طور موازی همین آزمایشات بر روی ریشه، ساقه و برگ طبیعی گیاه نیز صورت گرفت و نتایج مقایسه گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، رابطه مستقیمی میان محتوای پلی فنلی و قدرت خاموش سازی رادیکال ها (radical scavenging) وجود دارد. نکته قابل توجه در نتایج این بود که محتوای پلی فنلی و خاصیت آنتی اکسیدانی کالوس خشک گیاه lo با ریشه خشک گیاه قابل رقابت است. در واقع می توان این گونه نتیجه گرفت که کالوس های گیاهی می توانند جایگزین مناسبی برای گیاهان طبیعی در زمینه تولید مواد پلی فنلی و آنتی اکسیدان ها باشند. نوع محیط کشت و عملیات استخراج در کارایی این منابع بسیار موثر است. سهولت تکثیر و نگهداری کالوس های گیاهی در شرایط in vitro، آنها را به عنوان منابع با ارزشی از مواد آنتی اکسیدانی برای تولید در مقیاس وسیع معرفی می کند.